ẢNH Ý NIỆM

                                                       

          Nhiếp ảnh ý niệm (Tiếng anh: Conceptual photography) là một thể loại hay phương thức trong nhiếp ảnh, dùng để chuyển tải một ý tưởng, một ý nghĩa mà người chụp hướng tới và muốn đem đến người xem.                                                                        
          Trong thể loại nhiếp ảnh này, những chủ thể, đối tượng có thể nhìn thấy được bằng mắt thường không phải là nội dung chính của bức ảnh. Nội dung chính trong ảnh ý niệm là những ẩn ý nằm bên dưới diện mạo tổng thể của bức ảnh. Đây là một phương thức thể hiện tư tưởng, triết lý của người chụp ảnh thông qua những hình tượng, vật thể được chụp. Để chuyển tải được một thông điệp hay tư tưởng nào đó của cuộc sống đến với người xem, nhà nhiếp ảnh thường phải có những ý tưởng ban đầu, rồi sau đó mượn những biểu tượng, đường nét, sắc độ để hiện thực hóa ý tưởng đó. Chỉ có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa ý tưởng và các thủ pháp nhiếp ảnh, mới giúp tăng sự súc tích của ngôn ngữ nhiếp ảnh.
         
         Cái chết báo trước. Ảnh: Duy Bằng
          Đôi khi ảnh ý niệm mang đến một không gian mở - hãy khách quan để xem tác phẩm, người xem sẽ có lí giải của riêng của mỗi người mà không cần quá bận tâm về đúng hay sai. Đây chính là điều thú vị khi đến với nhiếp ảnh ý niệm. Nó khác xa với nhiếp ảnh truyền thống. Đó thực sự là sự trải nghiệm mới mẻ mà ảnh ý niệm đã mang tới cho công chúng. 
          Một cách dễ hiểu hơn ,theo nhà lý luận phê bình Vũ Huyến: Ảnh ý niệm (hay còn gọi là ảnh ý tưởng, ảnh đồ họa) là cách gọi một thể loại nhiếp ảnh có thể được chủ động tổ chức, dàn dựng để chụp hình sử dụng phần mềm để chỉnh sửa theo ý đồ của nghệ sĩ nhiếp ảnh. Mục đích của ảnh ý tưởng không phải là miêu tả hiện thực được bày ra mà là tạo dựng một triết lý, một thái độ của người nghệ sĩ trước hiện thực, “điều muốn nói” đằng sau bức ảnh.
          Hiện nay, không nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh ở nước ta chuyên sâu về ảnh ý niệm, chưa tạo ra xu hướng sáng tác nên ảnh ý niệm chưa phải là điểm trội của nhiếp ảnh Việt Nam. Nguyên do thì có nhiều, trong đó có phần do đặc tính nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam không mạnh tư duy logic, chưa có những suy tư triết học mang tính phổ biến … Ảnh ý niệm đòi hỏi phải suy tư về các vấn đề bản thể, thời đại; chịu khó tích lũy kiến thức nền tảng rộng lớn; có sự liên kết với các loại hình nghệ thuật khác mới có thể cho ra đời một tác phẩm chất lượng. Cũng chính vì những đặc trưng kể trên nên nền nhiếp ảnh các nước Âu-Mỹ với truyền thống tư duy logic, lý tính được tôn sùng, nên ảnh ý niệm đã phát triển mạnh.
          Về mặt kỹ thuật, xử lý hậu kỳ ảnh, các nghệ sĩ nhiếp ảnh ở nước ta không kém các đồng nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, để có được phong trào sáng tác ảnh ý tưởng, rồi sau đó kết tinh những tác phẩm chất lượng thì không thể đòi hỏi trong một sớm một chiều mà cần thêm thời gian chờ đợi. Cốt lõi là nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam cần quan tâm và tìm hiểu thật kỹ những yêu cầu của thể loại sáng tác không hề dễ dàng này. Trước hết, phải có sự đam mê, từ đó các nghệ sĩ mới đào sâu suy nghĩ, học hỏi, giao lưu để nâng cao tri thức.
          Ảnh ý niệm xuất hiện vào thế kỷ 20 trên thế giới, chính xác là khởi nguồn lần đầu năm 1917, người đầu tiên đề ra ý niệm trào lưu này là nghệ sĩ người Pháp Marcel Duchamp với tác phẩm nổi tiếng Fountain trưng bày một chiếc bồn tiểu nam gây nhiều tranh cải về sự thô kệch nó.
          
          Cứu! Ảnh: Duy Bằng
          Năm 2012 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức thành công “Cuộc thi và Triển lãm ảnh ý tưởng năm 2012“, bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh hiện đại , 88 tác phẩm của 61 tác giả trong cả nước đã đem lại luồn sinh khí mới cho giới nhiếp ảnh Việt Nam, Long An có 2 tác giả được chọn triển lãm và đạt giải thưởng trong cuộc thi này.
          Ở Long An số lượng tác giả sáng tác theo trào lưu ảnh ý niệm chưa nhiều , ban tổ chức cuộc thi ảnh “Long an quê hương tôi năm 2022” đã mạnh dạn đưa một bộ giải thưởng ảnh ý niệm vào bộ giải thưởng truyền thống, đã tạo ra một đợt sáng tác ảnh sôi nổi hào hứng.
          Sáng tác ảnh ý niệm ngoài việc giúp một số tác giả có điều kiện cân nhắc để hình thành cho mình một xu hướng sáng tác mới, nhiều người cầm máy khác sẽ có thói quen tư duy hình ảnh theo hướng: Ta sẽ chuyển tải nội dung gì cho người xem cho bức ảnh ta đang chụp và sắp chụp.