GIỌT GIANH

Ngày nay, với sự phát triển đa dạng của các hình thức kiến trúc, từ giọt gianh (hay còn gọi là giọt ranh) nghe có vẻ khá xa lạ, nhất là đối với người dân khu vực miền Nam có lẽ vì từ này được sử dụng phổ biến hơn ở khu vực miền Bắc, mặc dù vùng miền nào cũng có những giọt gianh.
Thuở bé, chắc nhiều người cũng đã từng bần thần ngắm mưa qua các giọt gianh rơi từ mái nhà, một cảm giác thấm đẫm sự bâng quơ, lãng đãng không vui mà cũng không buồn khi ngắm và đưa tay hứng những giọt gianh. Khi đó, con người như đang hoà mình vào không gian của đất trời, cùng với cảm giác mênh mang, nhẹ nhàng làm cho tâm hồn như muốn được tan chảy theo các giọt nước trong veo được ban tặng bởi thiên nhiên.
Thế nhưng, cùng dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, con người gần như không có nhiều thời gian để lắng đọng lại cùng các giọt gianh, vì mái nhà gianh hầu như không còn, thay vào đó là các mái ngói, mái tôn, mái bằng,… và cũng vì để ngăn nước mưa chảy tràn trên mặt sân, mặt đất, sê nô hoặc máng xối đã giữ chức năng thu và thoát nước mưa từ các mái nhà. Vì vậy, để có thể tận hưởng được những phút giây lắng đọng, cảm giác bâng khuâng, ….. cùng những giọt gianh này có lẽ chỉ có nhà trệt có mái dốc và để nước chảy tự do thì mới có giọt gianh, vì ngày nay việc nhìn thấy và được ngắm nhìn những giọt gianh là điều không dễ, nhất là đối với các đô thị phát triển, với sự phát triển đa dạng của các hình thức kiến trúc, các kỹ thuật, vật liệu xây dựng.
 
Tuỳ vào mái tranh, mái ngói, hay mái tôn, mái cao hay mái thấp, mái ngắn hay mái dài mà chúng ta sẽ có những giọt gianh khác nhau, và giọt gianh cũng mang đến nhiều cảm xúc tuỳ vào từng tâm trạng, từng cơn mưa, từng mùa. Thế nhưng giọt gianh cũng từng là lý do gây ra nhiều tranh chấp nhất là về phạm vi đất đai giữa hai nhà, nhưng đó không phải lỗi của giọt gianh. Ranh giới do giọt gianh tạo ra là ranh giới rất mong manh, chỉ trong thời gian ngắn, trong phút chốc của một không gian trú ẩn bình yên, và phía bên ngoài là mưa, gió bất ổn. Một ranh giới ấn định bằng một mảng nước tạo thành từ những giọt nước mỏng, lung linh. Và khi tan mưa, nắng lên sẽ không còn ranh giới phân định ấy nữa ấy nữa. Nắng có thể xiên vào tận trong, gió có thể lùa không vật cản, sự dễ tan biến làm cho người ta liên tưởng đến những ranh giới cũng mong manh như thế trong cuộc sống, giữa yêu thương và ghét bỏ, giữa vinh quang và tủi hờn, giữa hạnh phúc và đau khổ…Vì thế trong cuộc sống có những cảm xúc được thay đổi mà chúng ta cũng thấy ranh giới rất mong manh. Càng trưởng thành chúng ta càng thấy, có lẽ, chính những phút giây lắng đọng, và những ranh giới mong manh này, sẽ làm  cuộc sống có chút nào đó thi vị, ý nghĩa và tươi đẹp hơn.
Bởi vì thế, ngày nay nếu phương án thiết kế mái dốc nào mà không có máng thu nước (máng xối) chúng ta có thể hiểu rằng, kiến trúc sư này đang muốn tạo ra các giọt gianh để mang thêm những thi vị cho công trình, chứ không phải là sai sót trong quá trình thiết kế. Mong cho trong không gian đô thị, nông thôn ngày nay, khi cuộc sống vẫn đang hối hả, ồn ào thì đâu đó vẫn có những giọt gianh để mang đến một cảm giác yên bình, lắng đọng cần thiết.
Đợt nắng nóng khô hạn đã qua, những cơn mưa mát lành đã đến mang lại những cảm giác tươi mới cho đất trời, cỏ cây, xoa dịu những tổn thương, mất mát và chính những cơn mưa cũng mang đến cho chúng ta cả những giọt gianh chưa đựng nhiều thi vị và cảm xúc trong cuộc sống.